นานาสาระกับ ทูน่า – สุดยอดจักรกลมีชีวิต

           ปลาทูน่าแท้ซึ่งอยู่ในสกุล Thunnus คือมัจฉาเจ้าพลัง เรือนร่างอันปราดเปรียวได้รับการปรับแต่งจนสมบูรณ์แบบ เพียบพร้อมไปด้วยเครื่องเคราทางชีววิทยาชั้นเลิศที่ประกอบกันขึ้นเป็นจักรกลว่ายนํ้าชั้นสูง 

           #คุณสมบัติอันโดดเด่นที่สร้างความแตกต่างให้ปลาทูน่าแท้ ได้แก่ ขนาดตัวที่ใหญ่โตถิ่นกระจายพันธุ์หลากหลาย ว่ายนํ้าได้อย่างทรงประสิทธิภาพ เป็นสัตว์เลือดอุ่น เหงือกมีขนาดใหญ่ ร่างกายมีระบบปรับอุณหภูมิ (thermoregulation) ชั้นยอด สามารถดูดซึมออกซิเจนไปใช้ได้อย่างรวดเร็ว ความเข้มข้นของฮีโมโกลบินในเม็ดเลือดแดงสูง และมีกลไกการทำงานของหัวใจที่ชาญฉลาด ทั้งหมดที่กล่าวมาได้พัฒนาจนถึงขั้นสูงสุดในตัวทูน่าครีบนํ้าเงิน

           #การหายใจ ทูน่าครีบนํ้าเงินอ้าปากขณะว่ายนํ้า นํ้าและออกซิเจนจึงไหลผ่านเหงือกในกระบวนการระบายอากาศที่เรียกว่า ram ventilation เหงือกของมันมีพื้นผิวมากกว่าปลาชนิดอื่นๆ ถึง 30 เท่า และสามารถดักจับออกซิเจนได้เกือบครึ่งหนึ่งของที่ละลายอยู่ในนํ้า ด้วยเหตุนี้ หากทูน่าหยุดว่ายนํ้า มันจะขาดอากาศหายใจ

           #ความร้อนในร่างกาย ปลาทูน่าแตกต่างจากปลากระดูกแข็งอื่นๆ ตรงที่สามารถรักษาความ อบอุ่นของอวัยวะสำคัญต่างๆ แทนที่จะสูญเสียความร้อนให้กระแสนํ้าเย็นที่ไหลผ่านเหงือกเช่นปลาส่วนใหญ่ ทูน่ามีระบบแลกเปลี่ยนความร้อนที่กักเก็บความร้อนจากกระบวนการเผาผลาญอาหารไว้ในเนื้อเยื่อ ระบบเหล่านี้เกิดขึ้นในสามบริเวณ (ดังภาพ)

           #การว่ายนํ้า ทูน่าครีบนํ้าเงินเป็นปลาที่ว่ายนํ้าเร็วที่สุดชนิดหนึ่ง เพราะมีคุณสมบัติทางกายภาพหลายอย่างรวมกัน หางขนาดใหญ่ช่วยดันตัวไปข้างหน้า ขณะที่รูปร่างปลายสอบช่วยลดแรงต้านและเพื่อให้ว่ายตัดนํ้าอย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด ครีบบางครีบหุบเก็บไปอยู่ในร่องได้ ขณะที่ครีบอื่นๆ พับแนบไปกับลำตัว

           #ดำนํ้าลึก ทูน่าใช้เวลาส่วนใหญ่ของชีวิตในท้องนํ้าใกล้ผิวนํ้าที่ได้รับความอบอุ่นจากแสงอาทิตย์ ทูน่าวัยเยาว์ และทูน่าชนิดเล็กมักแหวกว่าและหากินอยู่ในบริเวณนั้น แต่ทูน่าครีบนํ้าเงินตัวเต็มวัยที่มีขนาดใหญ่จะดำลงสู่ท้องนํ้าลึกเย็นเยียบ โดยระบบแลกเปลี่ยนความร้อนจะช่วยให้สมองและตาตื่นตัวในการหาเหยื่อและระแวดระวังนักล่า

           #ระบบแลกเปลี่ยนความร้อน การดำรงชีวิตของปลาทูน่าต้องพึ่งพาเส้นเลือดจำนวนมากที่ประสานกันเป็นโครงข่ายอันหนาแน่น ซึ่งช่วยในการถ่ายเทความร้อนระหว่างกระแสเลือดอุ่นกระแสเลือดเย็นที่เคลื่อนที่ในทิศทางตรงกันข้าม ผลก็คือความร้อนจะถูกกักเก็บไว้ในเนื้อเยื่อของร่างกายซึ่งเป็นตัวผลิตความร้อน แทนที่จะสูญเสียไปกับนํ้าที่ไหลผ่านเหงือก

           #กล้ามเนื้อและการเคลื่อนไหว  ทูน่ามีสัดส่วนของเส้นใยกล้ามเนื้อสีแดงสูงกว่าปลาชนิดอื่น ๆ ซึ่งเอื้อต่อการว่ายน้าเป็นระยะทางไกล ๆ มากกว่าการพุ่งทะยาน ช่วงสั้น ๆ และขณะที่ปลาส่วนใหญ่ว่ายนํ้าด้วยการเคลื่อนไหว ร่างกายตลอดแนวความยาวของลำตัว ลำตัวของปลาทูน่าค่อนข้าง ตั้งตรงแข็งทื่อ โดยมีแต่ส่วนหางเท่านั้นที่โบกพัดไปมาซึ่งช่วยลดแรงต้าน

กราฟิก: แฟร์นันโด จี. บัปติสตา และลอว์สัน พาร์กเกอร์; ชิซุกะ อะโอะกิ 
ที่มา: บาร์บารา บล็อก, STANFORD UNIVERSITY; บรูซ คอลเลตต์, IUCN TUNA AND BILLFISH SPECIALIST GROUP; ดอน สตีเวนส์, UNIVERSITY OF GUELPH
กราฟิกภาษาไทย: เรืองเพชร เวชวิทย์

ที่มา: National Geographic Thailand
https://facebook.com/story.php?story_fbid=pfbid0yUe9a6srckCu9woXfpwASnCX1Yw3UEEk6Kvf5dyHhxfuZrhhNdqdhk3nmg1VLSdal&id=100064920242765&mibextid=Nif5oz