จุดประกายความคิด...สร้างอาชีพด้วยการเพาะเลี้ยงไรแดง

จุดประกายความคิดในการสร้างอาชีพ...การเพาะเลี้ยงไรแดง

ไรแดง เป็นสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังจำนวนครัตเตเซียน สกุลหนึ่งโดยอยู่ในสกุล Moina มีชื่อวิทยาสาสตร์ Moina macrocopa ชื่อสามัญว่า Water flea เป็นแพลงก์ตอนสัตว์ชนิดหนึ่งมีขนาด 0.4-1.8 มิลลิเมตร ลำตัวสีแดง ถ้าอยู่รวมกันเป็นจำนวนมากจะมองเห็นเป็นกลุ่มสีแดงเข้ม (ไรแดงเป็นอาหารธรรมชาติที่ดีสำหรับอนุบาลสัตว์น้ำวัยอ่อน) โดยเฉพาะสัตว์น้ำเศรษฐกิจทั้งปลาสวยงาม และปลาเศรษฐกิจ เช่น ปลากัด กุ้งก้ามกราม ปลากะพง และปลาดุกอุย เป็นต้น

การเพาะเลี้ยงไรแดง 

   ไรแดงสามารถสืบพันธุ์ได้ทั้งแบบอาศัยเพศ และแบบไม่อาศัยเพศขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของสภาพแวดล้อม โดยปัจจัยในการเพาะเลี้ยงไรแดง อาทิ แสงแดด อากาศ ปริมาณธาตุอาหารที่อยู่ในน้ำ การเลี้ยงไรแดงสามารถดำเนินการได้ 3 รูปแบบ คือ การเลี้ยงในบ่อซีเมนต์ การเลี้ยงในบ่อดิน และการเลี้ยงในภาชนะ ไม่ว่าจะรูปแบบใดต้องเริ่มต้นจากการเตรียมอาหารที่ดีสำหรับไรแดง คือขั้นตอนการเตรียมน้ำเขียว ซึ่งประกอบไปด้วยแพลงตอนพืชที่เป็นอาหารสำคัญของไรแดง 

    
การนำไรแดงมาใช้ประโยชน์ 

   ไรแดงที่ได้จากบ่อผลิตในลักษณะนี้จะมีเชื้อโรคที่ทำอันตรายกับสัตว์น้ำน้อยกว่าไรแดงที่ได้จากแหล่งน้ำธรรมชาติ แต่เพื่อความมั่นใจจึงควรล้างด้วยสารละลายด่างทับทิม 0.1 กรัม/น้ำ 20 ลิตร ซึ่งจะได้สารละลายสีชมพูอ่อน สารละลายนี้จะเพิ่มออกซิเจนให้กับไรแดงและน้ำด้วย เพราะด่านทับทิมเมื่อละลายน้ำจะให้ออกซิเจนในน้ำ

การเก็บรักษาและการขนส่งไรแดง 

   การเก็บรักษาและการขนส่งไรแดงควรลดกิจกรรมหรือการใช้พลังงานการดำเนินชีวิตของไรแดง โดยบรรจุไรแดงในอุณหภูมิต่ำเพื่อให้เกิดการใช้พลังงานต่างๆ ในตัวให้น้อยที่สุด ในระหว่างการขนส่ง ควรให้อุณหภูมิภายในถุงเปลี่ยนแปลงไปอย่างช้าๆ และการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิไม่มากนัก จนเป็นอันตรายต่อไรแดง การขนส่งไรแดงที่ยังมีชีวิตอยู่ในปัจจุบันควรทำ ดังนี้
    1. ใช้วิธีการเก็บโดยการแช่แข็ง สามารถเก็บไว้ได้นานและยังสดอยู่เสมอ (ส่วนมากเป็นไรแดงที่ตาย) ปกติสัตว์น้ำวัยอ่อนมักชอบกินไรแงที่ยังมีชีวิตอยู่ ไรแดงที่เก็บโดยวิธีนี้ไม่สามารถนำไปใช้เป็นพันธุ์ในการผลิตต่อไปได้
    2. วิธีการเก็บในอุณหภูมิต่ำประมาณ 10 องศงเซลเซียส  
    3. การขนส่งไรแดง แช่ในน้ำแข็งประมาณ 1-2 วินาที เพื่อลดกิจกรรมและระบบการเผาผลาญพลังงานในตัวเอง แล้วรีบบรรจุในน้ำสะอาดและมีน้ำแข็งคลุมรอบนอกถุง เป็นวิธีที่ดีที่สุด
    4. การขนส่งไรแดงในระยะทางใกล้ๆ ( 2-3 ชั่วโมง) นำไรแดงมาบรรจุในน้ำสะอาดแล้วอัดออกซิเจนคลุมน้ำแข็งรอบๆ กรณีที่ไม่สามารถหาน้ำแข็งได้ สามารถขนส่งในรถที่มีเครื่องปรับอากาศได้
    5. การลำเลียงไรแดงในลักษณะแช่แข็งเป็นวิธีเดียวกันโดยนำไรแดงไปแช่แข็งในตู้เย็น และให้ไรแดงแข็งโดยเร็ว เพื่อความสด วิธีนี้สามารถเก็บไว้ได้นานและยังสดอยู่เสมอ

อ้างอิงข้อมูลจาก :    คู่มือการเพาะเลี้ยงไรแดง, ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ; กรกฎาคม 2565   

อ่านเอกสารเพิ่มเติม 
    แผ่นพับ การเพาะพันธ์ไรแดง (Moina macrocopa), กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 
    หนังสือ การเพาะเลี้ยงไรแดง, กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ 
    ไรแดงสยาม อาหารสัตว์น้ำวัยอ่อน, สวทช NSTDA
    คู่มือการเพาะเลี้ยงไรแดง, ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองอันเนื่องมาจากพระราชดำริ; กรกฎาคม 2565