Indian Ocean Dipole (IOD) 

จากการเห็นข่าวสัตว์น้ำแปลกๆ มากมายปรากฎบริเวณฝั่งอันดามันของประเทศ และจะปรากฏคำว่า ปรากฏการณ์ IOD จึงอยากรู้ว่า IOD คืออะไร จนไปพบกับ เอกสารฉบับหนึ่ง (ภูมิศาสตร์มหาสมุทรของไทย พลเอกหญิง ศ.ดร.สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี,วารสารวิชาการโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า CRMA Journal)

    ภายในปรากฎข้อมูลมากมายในรูปแบบที่เข้าใจง่าย และน่าสนใจ 
     #ENSO (El Nino Southern Occil-lation) เอล นีโญ : ความผันแปรของระบบอากาศในซีกโลกใต้ เป็นปรากฎการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งมหาสมุทรแปซิฟิกเขตร้อน อุณหภูมิผิวน้ำเปลี่ยนแปลงไป ENSO ทำให้อากาศเลวร้าย เช่น น้ำท่วม น้ำแล้ง เกิดปัญหาเกษตรกรรมและการประมง ไฟไหม้ป่า
     #การแบ่งขั้วของมหาสมุทรอินเดีย (Indian Ocean Dipole - IOD) เป็นการกระเพื่อม (Occillation) ของอุณหภูมิผิวทะเลในมหาสมุทรอินเดียที่ผิดปกติ นักวิจัยค้นพบปรากฎหารณ์นี้ใน ค.ศ. 1999 เมื่อศึกษาจากซากฟอสซิลสันนิษฐานได้ว่าปรากฏการณ์นี้ส่งผลกระทบต่อโลกมาหลายพันปีแล้ว ความผันแปรของอากาศทำให้ฝั่งตะวันตกของมหาสมุทรอินเดียเดี๋ยวร้อนเดี๋ยวเย็นสลับกันไป ฝั่งตะวันออกจะเย็นขึ้น ฝั่งตะวันตกจะอุ่นขึ้น อาจจะทำให้แห้งแล้ง หรือมีผลต่อลมมรสุม
     ทั้ง #ENSO และ #IOD เป็นปรากฎการณ์ที่เป็นปฏิสัมพันธ์กันระหว่างอากาศกับทะเล (Air-sea interaction) ที่การเปลี่ยนแปลงของกระแสลมในอากาศมีผลกระทบต่อการเคลื่อนไหวมวลน้ำในมหาสมุทร และทำให้อากาศเปลี่ยน เช่น ฝนตกหนักในบางพื้นที่ และแห้งแล้งในอีกที่หนึ่ง

ที่มา: ภูมิศาสตร์มหาสมุทรของไทย พลเอกหญิง ศ.ดร.สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี,
วารสารวิชาการโรงเรียนนายร้อยพระจุลจอมเกล้า CRMA Journal

Indian Ocean Dipole (IOD) 

   ปรากฎการณ์ Indian Ocean Dipole (IOD) เป็นปรากฎการณ์ที่เพิ่งถูกค้นพบโดยนักวิจัยในปี 1999 (แต่สามารถค้นพบหลักฐานย้อนหลังจากการศึกษาซากฟอสซิลได้ว่าปรากฎการณ์นี้ส่งผลกระทบต่อโลกมาตั้งแต่เมื่อ 6500 ปี ก่อนเป็นอย่างน้อย)

   ปรากฎการณ์นี้เกิดขึ้นบริเวณแถบเส้นศูนย์สูตรของมหาสมุทรอินเดีย โดยจะมีการเปลี่ยนแปลงไปมาแบบไม่เป็นคาบที่แน่นอนของอุณหภูมิผิวน้ำทะเลที่บริเวณดังกล่าว โดยจะมีทั้งช่วงที่เรียกว่า ขั้วบวก ขั้วลบ และเป็นกลาง "positive", "neutral" and "neutral" phases และจะส่งผลกระทบกับภูมิอากาศของประเทศออสเตรเลีย อินโดนีเซีย รวมถึงประเทศอื่นๆ ที่อยู่รอบๆ มหาสมุทรอินเดียด้วย

   โดยทั่วไปเราจะตรวจวัดปรากฎการณ์ IOD โดยใช้การวัดความแตกต่างของอุณหภูมิที่ผิวน้ำทะเลระหว่างฝั่งตะวันตกและฝั่งตะวันออกของมหาสมุทรอินเดีย...

   ปรากฎการณ์ IOD ยังส่งผลกระทบต่อความแรงของฤดูมรสุมบริเวณแผ่นดินรอบมหาสมุทรอินเดียด้วย โดยทั่วไปแล้ว ปรากฎการณ์นี้จะทำให้เกิดสภาวะฝนตกหนักอย่างผิดปกติในบริเวณรอบๆ มหาสมุทรอินเดีย ส่วนผลกระทบต่อประเทศไทยนั้น จะก่อให้เกิดฝนตกชุกมากขึ้นในบริเวณประเทศไทยในช่วงที่ IOD มีค่าเป็นลบ (negative)
   และมีการศึกษาพบว่าคาบการเกิดซ้ำของ IOD มีแนวโน้มถี่ขึ้นจากที่เคยเกิดปรากฎการณ์นี้ทุกๆ 4-8 ปี กลายเป็นทุกๆ 1-4 ปี ส่งผลให้ความแปรปรวนของฝนในประเทศไทยเนื่องจาก IOD เกิดขึ้นบ่อยครั้งกว่าแต่ก่อน
   นอกจากนี้ปรากฎการณ์ IOD ยังมีความเชื่อมโยงกับปรากฎการณ์คล้ายคลึงกันที่เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิกอย่าง ENSO ด้วย
   โดยมีงานวิจัยว่าปรากฏการณ์ ENSO อาจสามารถเหนี่ยวนำให้เกิดปรากฎการณ์ IOD ในมหาสมุทรอินเดียตามได้ และอีกงานวิจัยบอกว่าประมาณ 40% ของ IOD จะเกิดขึ้นในช่วงเวลาพร้อมๆ กันกับ ENSO โดย IOD ขั้วบวกจะมีความสัมพันธ์กับ El Nino และ IOD ขั้วลบจะสัมพันธ์กันกับ La Nina และโดยผลกระทบที่เกิดกับชั้นบรรยากาศเนื่องจากปรากฎการณ์ IOD นั้นจะต่างไปจากเดิม ถ้ามีปรากฎการณ์ ENSO เกิดขึ้นในช่วงเวลาเดียวกัน 

ที่มา: Marine Meteorological Center