ฟางมาปลาโต...เพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำชุมชน ใครเผาตอซัง ฟางข้าว เศษซากพืช ไม่ให้เข้าร่วมทุกโครงการของกรมประมง

อธิบดีฯ บัญชา...สนองนโยบายรัฐบาล ลั่น เอาจริง !
ใครเผาตอซัง ฟางข้าว เศษซากพืช ไม่ให้เข้าร่วมทุกโครงการของกรมประมง
 ปี 68 โชว์ 2 โครงการใหญ่ “ฟางมาปลาโต” & “เพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำชุมชน”
ใช้ฟางข้าวทำอาหารสัตว์น้ำธรรมชาติ กว่า 1,556 ตัน ช่วยลดการเผา ลดมลพิษ

           กรมประมงขานรับนโยบายกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ไม่สนับสนุนเกษตรกรที่มีประวัติเผาทำลายเศษซากพืชเหลือทิ้งในพื้นที่การเกษตร สาเหตุการเกิดฝุ่นมลพิษในอากาศ ด้วยการไม่ให้เข้าร่วมโครงการต่างๆ ที่ได้รับการสนับสนุนหรือส่งเสริมการพัฒนาด้านการประมง พร้อมแนะไอเดียลดฝุ่น PM2.5 เดินหน้า 2 โครงการ คือ  “โครงการฟางมาปลาโต” หนุนเกษตรกรนำฟางจากการทำนามาเป็นวัตถุดิบในการสร้างอาหารสัตว์น้ำธรรมชาติเพื่อลดการเผาวัสดุทางการเกษตรหลังการเก็บเกี่ยวได้กว่า 56 ตัน พร้อมต่อยอด “โครงการเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำชุมชนเพื่อเพิ่มรายได้และลดค่าครองชีพของประชาชน” ด้วยการนำฟางข้าวกว่า 1,500 ตัน ใช้เป็นอาหารสัตว์น้ำ สำหรับสัตว์น้ำเศรษฐกิจ 7 ชนิด (กุ้งก้ามกราม และปลาน้ำจืดเศรษฐกิจ) ที่ปล่อยในแหล่งน้ำปิดของชุมชน 1,500 แห่งทั่วประเทศ ตั้งเป้าผลผลิตสัตว์น้ำเศรษฐกิจไทยเพิ่มขึ้น 6,000 ตัน มูลค่าทางเศรษฐกิจกว่า 450 ล้านบาท

          นายบัญชา สุขแก้ว อธิบดีกรมประมง เปิดเผยว่า ในช่วงฤดูหนาว ประเทศไทยมักประสบปัญหาฝุ่น PM 2.5 เพิ่มสูงขึ้น เนื่องจากอากาศแห้งและเย็น ประกอบกับเป็นช่วงฤดูเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตรที่เกษตรกรมีการเผาตอซัง ฟางข้าว และเศษพืชที่เหลือทิ้ง เพื่อเตรียมพื้นที่สำหรับเพาะปลูกครั้งใหม่ ซึ่งปัญหาดังกล่าวรัฐบาลได้มีการติดตามและยกระดับมาตรการในการแก้ไขปัญหาฝุ่น PM 2.5 ให้มีความเข้มข้นยิ่งขึ้น ซึ่งกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ได้มีการออกประกาศมาตรการบริหารจัดการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก ไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM 2.5) ภาคการเกษตร ซึ่ง ศ.ดร.นฤมล ภิญโญสินวัฒน์ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์  ได้กำชับให้ทุกหน่วยงานดำเนินมาตรการอย่างเข้มงวดเพื่อลดการเผาในพื้นที่เกษตรอย่างจริงจัง

          ด้านกรมประมงขานรับนโยบายเร่งด่วน ได้ออกประกาศกรมประมง เรื่อง มาตรการบริหารจัดการป้องกันและแก้ไขปัญหาฝุ่นละอองขนาดเล็ก ไม่เกิน 2.5 ไมครอน (PM 2.5) ภาคการเกษตร ด้านการประมง พ.ศ. 2568  ลงวันที่ 21 มกราคม 2568 โดยมีวัตถุประสงค์ไม่ให้การสนับสนุนเกษตรกรหรือกลุ่มเกษตรกรที่มีประวัติทำการเผาในพื้นที่การเกษตร ในการได้รับการสนับสนุนและพัฒนาศักยภาพเกษตรกรด้านการประมง รวมทั้งโครงการต่าง ๆ ทุกโครงการ หากตรวจพบว่าเกษตรกรหรือคณะกรรมการกลุ่มเกษตรกรที่ประสงค์จะเข้าร่วมโครงการใดๆ ทางด้านการประมง แต่มีประวัติการเผาในพื้นที่การเกษตรให้ถือว่า “ขาดคุณสมบัติ”  และจะไม่ได้รับสิทธิในการเข้าร่วมโครงการฯ ด้านการประมงทุกโครงการ นับตั้งแต่บัดนี้ไปจนถึงวันที่ 31 พฤษภาคม 2570

          นอกจากนี้ กรมประมงยังมีแนวทางในการที่จะใช้กิจกรรมในภาคการประมงมาช่วยลดการสร้างมลพิษทางอากาศด้วย โดยที่ผ่านมาได้ดำเนินโครงการจัดการวัสดุทางการเกษตรเพื่อเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำและลดหมอกควัน หรือ “โครงการฟางมาปลาโต” มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้เกษตรกรนำฟางข้าว ที่เหลือจากการทำนามาเป็นวัตถุดิบในการสร้างอาหารสัตว์น้ำธรรมชาติ ลดมลพิษจากการเผาในพื้นที่การเกษตร เกษตรกรมีองค์ความรู้ในการจัดการวัสดุเหลือใช้ทางการเกษตรได้อย่างเหมาะสมและเกิดประโยชน์ในระยะยาวทั้งด้านสุขภาพและสิ่งแวดล้อม ซึ่งโครงการนี้ ได้เริ่มดำเนินการตั้งแต่ปี 2567  ในระยะเวลาการเลี้ยง 1 ปี ใช้ฟางข้าว ประมาณ 800 กิโลกรัม/ไร่/ปี สามารถลดคาร์บอนได้กว่า 42.31 กิโลกรัมคาร์บอน และลดปริมาณฝุ่นละอองได้ประมาณ 6,280 กิโลกรัม โดยในปี 2568 กรมประมงขยายผลการดำเนินโครงการ เพิ่ม ในพื้นที่ 4 จังหวัด ได้แก่ จังหวัดเชียงราย พะเยา นครพนม และกาฬสินธุ์ มีการจัดฝึกอบรมเพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้ เทคโนโลยี และทักษะการสร้างอาหารธรรมชาติในบ่อเลี้ยงสัตว์น้ำจากวัสดุการเกษตร สนับสนุนลูกพันธุ์ปลากินพืชให้แก่เกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการฯ รายละ 3,000 ตัว และสนับสนุนปัจจัยการผลิตให้แก่เกษตรกรเพื่อใช้ในการเตรียมบ่อและสร้างอาหารธรรมชาติ พร้อมทั้งจัดทีมนักวิชาการลงพื้นที่อย่างต่อเนื่องเพื่อติดตามและให้คำแนะนำอย่างใกล้ชิด ซึ่งหลังจากจบโครงการฯ คาดว่าจะสามารถกำจัดวัสดุทางการเกษตรเหลือใช้ได้มากกว่า 56,000 กิโลกรัม ลดการเกิดฝุ่นละอองได้ไม่น้อยกว่า 4,000 กิโลกรัม และมีปริมาณผลผลิตสัตว์น้ำไม่น้อยกว่า 28,700 กิโลกรัม คิดเป็นมูลค่ากว่า 2,296,000 บาท และในอนาคตกรมประมงมีแผนขยายผลไปยังเกษตรกรอีก 4,200 ราย ครอบคลุมพื้นที่ทั่วประเทศ เพื่อให้เกิดการสร้างเครือข่ายเกษตรกรที่มีการจัดการเศษวัสดุทางการเกษตรอย่างถูกวิธี และสามารถลดต้นทุนการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำด้วยวิธีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมได้อย่างยั่งยืน

          พร้อมกันนี้ ในปี 2568 ได้ขยายผลสู่แหล่งน้ำชุมชน โดยดำเนิน “โครงการเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำชุมชนเพื่อเพิ่มรายได้และลดค่าครองชีพของประชาชน”  โดยการปล่อยพันธุ์สัตว์น้ำจืดเศรษฐกิจ 7 ชนิด ได้แก่ กุ้งก้ามกราม ปลาเกล็ดเงิน ปลายี่สกเทศ ปลาตะเพียน ปลาบ้า ปลานิล และปลาบึก ลงในแหล่งน้ำปิดของชุมชนเพื่อฟื้นฟูและเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำในแหล่งน้ำปิด ขนาด 10 – 60 ไร่ ของชุมชนทั่วประเทศ จำนวน 1,500 แห่ง และจะใช้ฟางข้าวเป็นอาหารสัตว์น้ำ โดยกำหนดแผนการใช้ฟางข้าวไว้ แหล่งน้ำละไม่น้อยกว่า 1 จุด จุดละ 500 กิโลกรัม อย่างน้อย 2 ครั้ง/แหล่งน้ำ ดังนั้น โครงการดังกล่าวใช้ฟางข้าวไม่น้อยกว่า 1,500,000 กิโลกรัม (1,500 ตัน) เพื่อสร้างอาหารธรรมชาติในแหล่งน้ำ ซึ่งช่วยเพิ่มผลผลิตสัตว์น้ำจืดในแหล่งน้ำชุมชนได้มากกว่า 6,000 ตัน มูลค่ามากกว่า 450 ล้านบาท

          อธิบดีฯ กล่าวในตอนท้ายว่า กรมประมง มุ่งหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ทั้ง 2 โครงการดังกล่าวข้างต้นจะสามารถช่วยแก้ปัญหาฝุ่นพิษ PM2.5 ได้อย่างจริงจัง และช่วยส่งเสริมเพิ่มรายได้ลดค่าครองชีพให้กับเกษตรกรและประชาชน ตลอดจนเพิ่มจำนวนประชากรสัตว์น้ำประจำถิ่นรุ่นใหม่ในธรรมชาติและสัตว์น้ำที่ไม่สามารถหาพื้นที่ที่เหมาะสมตามธรรมชาติในช่วงฤดูผสมพันธุ์และวางไข่ได้ ช่วยฟื้นฟูทรัพยากรสัตว์น้ำในแหล่งน้ำให้คืนความอุดมสมบูรณ์ ด้วยการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการทรัพยากรประมงโดยชุมชนเพื่อชุมชน  ทั้งนี้ เกษตรกรหรือประชาชนผู้ที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ กองวิจัยและพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำจืด กรมประมง โทรศัพท์ 0 2562 0585 หรือสำนักงานประมงในพื้นที่ดำเนินโครงการฯ

ที่มา: ประชาสัมพันธ์ กรมประมง

แนวทางการจัดการด้านอาหาร...เพื่อเลี้ยงสัตว์น้ำแบบลดต้นทุน

   “อาหาร” เป็นปัจจัยและต้นทุนหลักในการเลี้ยงสัตว์น้ำ ประมาณ 60-70%  เป็นต้นทุนค่า “อาหาร” ถ้าเราลดต้นทุน “อาหาร” ได้เราก็จะมี “กำไร” ในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ

ข้อดีที่เป็นผลโดยตรง
1. ลดการใช้ลูกพันธุ์ปลา (จากการลดอัตราปล่อยปลา)
2. ลดการใช้อาหารสำเร็จรูป
3. ลดการใช้สารเสริม ยา สารเคมี ในการเลี้ยงปลา

ข้อดีที่เป็นผลโดยอ้อม
1. ลดต้นทุนค่าลูกพันธุ์ อาหาร ยา สารเคมี
2. ช่วยรักษาสภาพแวดล้อม
3. เป็นการนำวัสดุท้องถิ่นมาใช้ประโยชน์

การทดสอบการเลี้ยงปลาเชิงสาธิตปี 2555-2556 พบว่า วิธีการเสริมสร้างให้เกิดอาหารธรรมชาติในบ่อ และเทคนิคการให้อาหารที่ถูกต้องเหมาะสมสามารถช่วยเพิ่มอัตรารอดของลูกปลา และส่งเสริมการเจริญเติบโตของปลาที่เลี้ยง รวมทั้งแนวทางการเลี้ยงปลาแบบเศรษฐกิจพอเพียงและส่งเสริมการเลี้ยงในพื้นที่ห่างไกลเพื่อให้มีปลาบริโภคแทนเนื้อสัตว์และเป็นแหล่งโปรตีนราคาถูกที่สำคัญ ย่อยง่ายและมีสารอาหารที่ช่วยเสริมสร้างความฉลาดของสมอง (IQ) นอกเหนือไปจากการส่งเสริมเจริญเติบโตของเด็กที่ต้องการสารอาหารอย่างเพียงพอ

รูปแบบการสร้างอาหารธรรมชาติเพื่อเลี้ยงปลา
#แบบเน้นสร้างอาหารธรรมชาติ (ฟางหมักร่วมกับมูลสัตว์)
    ฟาง : มูลสัตว์แห้ง  100 : 80-100 กิโลกรัมต่อไร่ต่อเดือน
โดยใส่ฟางสลับชั้นกับมูลสัตว์แห้ง และปักไม้โดยรอบจะช่วยป้องกันไม่ให้ฟางกระจายตัว หากปล่อยในอัตราที่กำหนดจะมีอาหารธรรมชาติเพียงพอสำหรับสัตว์น้ำโดยไม่ต้องให้อาหาร

#แบบเน้นสร้างอาหารธรรมชาติที่เป็นอินทรีย์ (ฟางหมักร่วมกับรำและกากน้ำตาล)
    ฟาง : รำหรือมันบด :  กากน้ำตาล  100 : 5 : 1 กิโลกรัมต่อไร่ต่อเดือน
โดยใส่ฟางมุมบ่อ หรือข้างแนวบ่อ แล้วโรยรำหรือมันบดด้านบนฟาง จึงใส่กากน้ำตาลละลายน้ำราดให้ทั่ว

Infographic วัสดุทางการเกษตรนำมาประยุกต์ใช้ในการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ

Infographic ฟางหมัก หรือ แซนวิชอาหารปลา