การเพิ่มมูลค่าผลผลิต

การเพิ่มมูลค่าผลผลิต 

      การเพิ่มมูลค่าให้แก่ผลิตภัณฑ์สัตว์น้ำ หมายถึง การเพิ่มมูลค่าให้ผลิตภัณฑ์สัตว์น้ำเป็นกิจกรรมหลังการจับ เพื่อจะทำให้มูลค่าของสัตว์น้ำเพิ่มขึ้น ซึ่งจะทำได้ก็ต้องมีองค์ความรู้ ทักษะ และการลงทุน เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์ประมงให้มีมูลค่า เพื่อเสริมสร้างและหาแหล่งรายได้ใหม่ จัดหาโอกาสใหม่ในตลาด ลดการสูญเสียของอาหาร

สื่อจุดประกายความคิด:  สินค้าเกษตร ทำอย่างไรให้มีมูลค่า บทเรียนจากเกษตรกรร้อยล้านเยน | รายการ innovative wisdom

#การแปรรูปผลผลิต

   สัตว์น้ำจากแหล่งจับนำมาใใช้ประโยชน์ต่างๆ ดังนี้
     1. ใช้เพื่อการบริโภค
     2. นำมาเก็บถนอมและแปรรูปเป็นอาหารมนุษย์ ได้แก่ ผลิตภัณฑ์สัตว์น้ำบรรจุกระป๋อง แช่เยือกแข็ง ใส่เกลือ ตากแห้ง รมควันและหมักดอง เป็นต้น
     3. นำมาแปรรูปเป็นอาหารสัตว์ และผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม ได้แก่ ปลาป่น น้ำมันปลาเจลาติน ไคติน ไคโตแซน ปุ๋ย ฯลฯ

   จากวิธีการนำมาใช้ประโยชน์ ทำให้แบ่งผลิตภัณฑ์สัตว์น้ำได้เป็น 4 ประเภท ได้แก่
     1. ผลิตภัณฑ์อาหาร เช่น สัตว์น้ำที่บรรจุกระป๋อง แช่แข็ง เค็มแห้ง หมักดอง
     2. ผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม เช่น สีทาบ้านจากน้ำมันปลา
     3. ผลิตภัณฑ์เกษตรกรรม เช่น ปุ๋ย ปลาป่น
     4. ผลิตภัณฑ์ยาและอาหารเสริม เช่น น้ำมันปลา น้ำมันตับปลา

สื่อจุดประกายความคิด:  สื่อเรียนรู้เพื่อการเพิ่มผลผลิตทางการเกษตรภายใต้โครงการบูรณาการเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการใช้ประโยชน์ที่ดินด้านการเกษตร (What2Grow)
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 1 : แปรรูปสัตว์น้ำ...เพิ่มมูลค่า เพิ่มโอกาสรวย
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 2 : แปรรูปสัตว์น้ำอย่างง่ายและประหยัด...ด้วยการทำแห้ง
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 3 : เทคโนโลยีแปรรูปสัตว์น้ำ ด้วยการใช้ความร้อน
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 4 : เทคโนโลยีแปรรูปสัตว์น้ำ ด้วยการใช้ความเย็น
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 5 : เรื่องของความเค็ม ในการแปรรูปสัตว์น้ำด้วยการหมักดอง
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 6 : รู้ทัน...วัตถุเจือปนอาหาร ที่ใช้ในการแปรรูปสัตว์น้ำ
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 7 : แปลงกายให้เศษสัตว์น้ำ สู่ผลิตภัณฑ์ใหม่
       แปรรูปสัตว์น้ำ ตอนที่ 8 : เพิ่มมูลค่าแปรรูปสัตว์น้ำ ทำเองได้ ทำขายก็ดี

#การคัดแยกขนาดและคุณภาพ

การคัดขนาด เป็นการคัดคุณภาพตามขนาด (size) ของวัตถุดิบ เป็นขั้นตอนสำคัญของการเตรียมวัตถุดิบที่ใช้เพื่อ การแปรรูปอาหาร ผัก ผลไม้ เมล็ดธัญพืช ถั่วเมล็ดแห้ง ซากสัตว์ ชิ้นส่วนสัตว์ชำแหระ นอกเหนือจากการคัดขนาดวัตถุดิบ การคัดขนาดยังดำเนินการในระหว่างกระบวนการผลิต เช่น วัตถุดิบที่ผ่านการลดขนาดแล้ว หรือผลิตภัณฑ์อาหารที่ผ่านการแปรรูป เพื่อให้ได้ผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดสม่ำเสมอตรงความต้องการของผู้บริโภค

วัตถุประสงค์ของการคัดขนาด 
   1 เพื่อให้ได้วัตถุดิบและผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดสม่ำเสมอ มีมาตรฐานซึ่งเป็นคุณภาพซึ่งผู้บริโภคต้องการ สินค้าที่มีขนาดไม่สม่ำเสมอ เช่น มีการแตกหัก เป็นตำหนิ ซึ่งมีผลต่อการยอมรับสินค้า
   2 เพื่อแบ่งวัตถุดิบหรือผลิตภัณฑ์ออกเป็นระดับชั้นคุณภาพ ตามขนาด (size grading) เพื่อเพิ่มมูลค่า และเพื่อการใช้งานตามวัตถุประสงค์
   3 เพื่อให้ได้วัตถุดิบที่มีขนาดสม่ำเสมอสะดวกต่อการแปรรูปในขั้นตอนต่อไปโดยเฉพาะการแปรรูปด้วยเครื่องจักร เช่น การปอกเปลือก กุ้ง การลดขนาด การขอดเกร็ดปลา
   4 เพื่อให้เกิดความสม่ำเสมอของการกระจายอุณหภูมิ ระหว่างการแปรรูปอาหาร เช่น การนึ่ง การทอด การต้ม การแปรรูปด้วยความร้อน (thermal processing) การทำแห้ง การแช่เย็น การแช่เยือกแข็ง เป็นต้น
   5 เพื่อให้สะดวกในการบรรจุใน บรรจุภัณฑ์ เช่น ผลไม้สดที่บรรจุกล่องขนาดมาตรฐาน จะมีจำนวนผลในกล่องบรรจุเท่ากัน

วิธีการคัดขนาด
   1. วิธีการคัดขนาดการคัดด้วยคน โดยการใช้สายตา เพื่อตรวจพินิจ คัดขนาดที่ไม่ต้องการออก มีข้อดีคือ คนมีความยืดหยุ่นสูงสามารถใช้ได้กับอาหารได้ทุกชนิด
   2 การคัดขนาดด้วยการใช้เครื่องคัดขนาด (sizer)

#การตัดแต่งผลผลิต 

   การตัดแต่ง หมายความว่า การนำสัตว์น้ำมาทำให้ชิ้นส่วนที่ไม่ต้องการออกไป เช่น การตัดหัวปลา ขอดเกล็ด ควักไส้ ดึงก้าง ลอกหนัง แล่เป็นชิ้น ผ่าหลัง เป็นต้น