สถานการณ์การผลิตและการค้าปลาสวาย

ที่มา: กองนโยบายและแผนพัฒนาการประมง

Download: สถานการณ์การผลิตและการค้าปลาสวายและผลิตภัณฑ์ในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2558-2567)

      ในช่วงระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา (พ.ศ. 2558–2567) การเลี้ยงปลาสวายมีบทบาทสำคัญในภาคการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำของไทย ปลาสวายจัดเป็นปลาน้ำจืดเศรษฐกิจที่เลี้ยงง่าย โตเร็ว และได้รับความนิยมบริโภคทั้งในและต่างประเทศ ด้วยคุณค่าทางโภชนาการสูง โดยเฉพาะกรดไขมันโอเมก้า 3 แม้จะมีข้อได้เปรียบหลายประการ แต่สถานการณ์การผลิต การค้า และราคากลับเผชิญกับความผันผวนจากหลายปัจจัย ทั้งด้านต้นทุนการผลิต ตลาดส่งออก และการแข่งขันกับสินค้านำเข้า

      ตลอดช่วงทศวรรษที่ผ่านมา พบว่า จำนวนฟาร์ม พื้นที่เลี้ยง และผลผลิตปลาสวายมีแนวโน้มลดลง โดยผลผลิตเฉลี่ยลดลงจาก 19,060 ตันในปี 2558 เหลือประมาณ 13,181 ตันในปี 2567 ส่วนหนึ่งมาจากต้นทุนอาหารสัตว์ที่สูงขึ้น ทำให้เกษตรกรลดการใช้และหันมาใช้อาหารทางเลือกซึ่งส่งผลต่อการเติบโตของปลา ขณะที่ราคาหน้าฟาร์มมีแนวโน้มลดลงต่อเนื่อง สวนทางกับราคาขายส่งที่ปรับตัวเพิ่มขึ้น สะท้อนถึงความไม่สมดุลในห่วงโซ่อุปทาน นอกจากนี้ โครงสร้างการผลิตยังเผชิญกับข้อจำกัดหลายด้าน เช่น การขาดมาตรฐาน GAP จำนวนฟาร์มที่ผ่านการรับรองมีน้อย ปัญหาคุณภาพเนื้อปลา และข้อจำกัดด้านนวัตกรรมการเลี้ยง
      
      ด้านการค้าระหว่างประเทศ การส่งออกปลาสวายของไทยมีแนวโน้มเติบโตเฉลี่ยร้อยละ 15 ต่อปี โดยตลาดหลักคือจีนและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ อย่างไรก็ตาม ในปี 2567 ปริมาณและมูลค่าการส่งออกกลับลดลงเกือบร้อยละ 40 เนื่องจากการแข่งขันจากเวียดนามและมาตรการภาษีของประเทศผู้นำเข้า ในทางกลับกัน การนำเข้าปลาสวายเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะปลาสวายแช่แข็งจากเวียดนามที่มีเนื้อสีขาวเป็นที่นิยมมากกว่า ส่งผลให้สินค้าในประเทศเผชิญการแข่งขันที่รุนแรง

      ภาพรวมสะท้อนถึงความจำเป็นในการปรับตัวของอุตสาหกรรมปลาสวายไทย ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาสายพันธุ์ #การยกระดับมาตรฐานการเลี้ยง #การแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่า #รวมถึงการจัดการตลาดอย่างมีประสิทธิภาพ #เพื่อรักษาความสามารถในการแข่งขันและตอบสนองความต้องการบริโภคทั้งในและต่างประเทศอย่างยั่งยืน