ศูนย์วิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืดสุราษฎร์ธานี

หน้าหลัก

ข้อมูลองค์กร

ข่าวประชาสัมพันธ์

แหล่งน้ำสำคัญในจังหวัดสุราษฎร์ธานี

บทความหน้าหลัก

1.บึงขุนทะเล

บึ่งขุนทะเลเป็นแหล่งน้ำจืดที่คล้ายทะเลสาปขนาดใหญ่ที่สุดของจังหวัดสุราษฎร์ธานี มีเนื้อที่ประมาณ 1,270
ไร่ ครอบคลุมพื้นที่ 3 ตำบลของอำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี คือ ตำบลมะขามเตี้ย ตำบลขุนทะเล และตำบลวัด
ประดู่ ตั้งอยู่ห่างจากตัวเมืองไปทางทิศใต้ประมาณ 7 กิโลเมตร บึงขุนทะเลจัดเป็นระบบนิเวศแบบระบบเปิด
(open system) รับน้ำจากคลองสาขาที่อยู่ทางด้านทิศใต้ ได้แก่ คลองชะไก่ คลองท่าแร่ คลองท่ากรวด
และคลองบ้านใหม่ ส่วนทางระบายน้ำออกจากบึงมีคลอง 2 คลอง คือ คลองมะขามเตี้ยและคลองท่ากูบ
ไหลลงสู่แม่น้ำตาปีทางด้านทิศเหนือของบึง ระบบน้ำบึงขุนทะเลได้รับอิทธิพลของน้ำทะเลที่ขึ้นลงและรุกล้ำ
เข้ามาถึงในเขตบึงโดยเฉพาะช่วงฤดูแล้งเป็นครั้งคราว ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนถ่ายเทมวลสารระหว่างกัน
ขึ้นอีกลักษณะหนึ่ง บึงขุนทะเลมีความสำคัญทั้งในเชิงนิเวศวิทยาและสภาวะเศรษฐกิจสังคมของจังหวัด
สุราษฎร์ธานี เป็นที่อยู่อาศัยของนกน้ำชนิดที่สำคัญ เช่น นกเป็ดน้ำ นกชันและนกชนิดอื่นๆ อีกเป็นจำนวน
มากเป็นแหล่งที่มีปลาน้ำจืดชุกชุม มีทัศนียภาพที่สวยงาม ประชาชนที่อยู่อาศํยอยู่โดยรอบใช้น้ำจากบึง
และคลองสาขาเพื่อการเพาะปลูก อุปโภค และเลี้ยงสัตว์ ตลอดจนประกอบอาชีพด้วยการจับหาสัตว์น้ำเป็น
รายได้ความเชื่อมโยงของระบบนิเวศบึงขุนทะเลกับระบบอื่นทำให้มีโอกาสสูงที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง
ในองค์ประกอบต่างๆ ของบึง เช่น สภาพตื้นเขินจากตะกอนดินที่น้ำพัดพาเข้ามาสู่บึง การตายทับถมของ
พืชสัตว์ในบึง การถ่ายเทของเสียลงสู่บึง ซึ่งส่งผลต่อคุณภาพของน้ำในบึงอันเป็นองค์ประกอบหลักที่สำคัญ
ที่สุดของระบบนิเวศนี้ จนอาจก่อความเสียหายย้อนกลับ (adverse effect) ต่อการดำรงชีพของประชาชน
ที่เกี่ยวข้องในที่สุด ปัจจุบันบึงขุนทะเลมีแนวโน้มที่จะตื้นเขิน แปรสภาพไป สืบเนื่องมาจากการแพร่ระบาด

ของวัชพืชน้ำ เช่น ผักตบชวา ต้นกง สาหร่าย เป็นต้น พืชเหล่านี้เจริญเติบโตอย่างรวดเร็วปละปกคลุม
พื้นที่ผิวน้ำส่วนใหญ่ของบึง รวมทั้งขึ้นอยู่อย่างหนาแน่นตามขอบบึง

2.เขื่อนรัชชประภา

เขื่อนรัชชประภาเกิดจากการก่อสร้างเขื่อนอเนกประสงค์ โดยกั้นลำน้ำคลองแสง มีพื้นที่ทั้งสิ้นประมาณ
104,000 ไร่ มีความลึกเฉลี่ย 34 เมตร รับน้ำจากโครงข่ายสาขาของลำน้ำคลองแสงเดิม โดยทางตอนบน
บริเวณเขื่อนส่วนที่ 3 พื้นที่โดยรอบส่วนใหญ่เป็นเขตต้นน้ำลำธาร รับน้ำจากสายหลักคลองแสง ซึ่งมีคลอง
สาขาไหลมาร่วมในตอนบนสุด คือ คลองควน คลองหยา และคลองเอ๊ะ มีคลองสายหลักไหลมาบรรจบอีก
ได้แก่ คลองหยี คลองมอญ และคลองแปะ บริเวณตอนกลาง (เขื่อนส่วนที่ 2) รับน้ำจากคลองโหลง
คลองคละ และคลองบางแก้ว บริเวณนี้มีระดับความลึกเฉลี่ยมาก มีทัศนียภาพสวยงามเหมาะแก่การท่อง
เที่ยวและพักผ่อน ส่วนบริเวณตอนล่าง (เขื่อนส่วนที่ 1) ได้รับน้ำจากคลองมุยและคลองตะเคียน จากการ
ที่เขื่อนมีลำคลองสาขาจำนวนหลายสายไหลมารวมกันโดยรอบนี้ ทำให้ตัวเขื่อนมีลักษณะคดเคี้ยวเป็นรูป
รียาว มีเส้นขอบเขื่อนเป็นรอยหนักมากและพบมีเกาะแก่งอยู่กลางเขื่อนหลายแห่ง บริเวณรอบเขื่อนมี
ลักษณะประกอบไปด้วยภูเขาสูงชัน มีแนวกระจายรายล้อมอยู่โดยรอบทั่วไป โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่บริเวณ
ตอนกลางของเขื่อนสภาพป่ามีลักษณะเป็นป่าดิบชื้นและอยู่ในสภาพที่ค่อนข้างดีมาก ไม่มีการบุกรุกทำลาย
เป็นป่าถาวรที่อยู่ในพื้นที่ของเขตอุทยานแห่งชาติเขาสกและเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าคลองแสง เขื่อนมีทิศ
ทางการทอดตัวตามยาวพาดผ่านจากทิศเหนือลงใต้และหักเยื้องไปทางทิศตะวันออก มีแนวเขาเป็นเทือก
ยาวพาดตามขวางบีบตัวเข้าหากันจนทำให้เกิดลักษณะคอคอดเป็นช่วงๆ จึงแบ่งเขื่อนออกเป็น 3 ส่วน
โดยบริเวณส่วนที่ 1 ซึ่งอยู่บริเวณตอนล่างติดกับตัวสันเขื่อน กรมประมง โดยสำนักงานประมงจังหวัด
สุราษฎร์ธานีได้ประกาศให้เป็นที่รักษาพืชพันธุ์ ห้ามทำการประมง หรือทำการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำโดย
เด็ดขาด (เว้นแต่ได้รับอนุญาตจากอธิบดีกรมประมง) มีพื้นที่ทั้งสิ้นประมาณ 9,375 ไร่

3.แม่น้ำพุมดวง

แม่น้ำพุมดวง หรือ แม่น้ำคีรีรัฐ ต้นกำเนิดจากเขาสก ซึ่งอยู่ปลายเขตทางด้านตะวันตกของอำเภอคีรีรัฐนิคม
จังหวัดสุราษฎร์ธานี ตั้งต้นจากปากน้ำคลองสกและคลองแสง (เดิมเป็นพะแสง) ต่อกันระหว่างตำบลต้นยวน
อำเภอพนมและตำบลพะแสง อำเภอคีรีรัฐนิคม ไหลผ่านอำเภอคีรีรัฐนิคม อำเภอพุนพิน บรรจบแม่น้ำตาปี
ทางฝั่งซ้ายที่ตำบลท่าข้าม อำเภอพุนพิน ใกล้กับสถานีรถไฟสุราษฎร์ธานี แม่น้ำสายนี้มีความยาวประมาณ
120 กิโลเมตร มีคลองสาขาที่สำคัญ 3 สาย คือ
คลองยัน แยกจากฝั่งซ้ายที่ตำบลย่านยาว ห่างจากที่ตั้งอำเภอคีรีรัฐนิคมลงมาประมาณ 4 กิโลเมตร
ต้นน้ำอยู่ในอำเภอกะเปอร์ จังหวัดระนอง
คลองแสง แยกไปทางขวามือขาขึ้น ในตำบลพะแสง อำเภอบ้านตาขุน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ตรงข้าม
ปากคลองสก ต้นน้ำตั้งอยู่ในเขตอำเภอตะกั่วป่า จังหวัดพังงา
คลองสก แยกไปทางซ้ายมือขาขึ้นตรงข้ามปากคลองแสง ในตำบลต้นยวน อำเภอพนม ต้นน้ำมาจาก
ภูเขาสกซึ่งเป็นภูเขากั้นพรมแดนระหว่างจังหวัดสุราษฎร์ธานีกับจังหวัดพังงา
นักประวัติศาสตร์และนักโบราณคดีลงความเห็นว่า แม่น้ำคีรีรัฐหรือแม่น้ำพุมดวงเป็นช่วงหนึ่งของเส้นทาง
ผ่านจากคาบสมุทรจากทะเลอันดามันไปยังอ่าวไทย

4.แม่น้ำตาปี

แม่น้ำตาปีเดิมมีชื่อว่า "แม่น้ำหลวง" พระบาทสมเด็จฯ พระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ
พระราชทานชื่อ "แม่น้ำตาปี" เมื่อวันที่ 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2458 แม่น้ำตาปีมีต้นกำเนิดอยู่ที่ภูเขาหลวง
ซึ่งเป็นยอดเขาสูงที่สุดของทิวเขานครศรีธรรมราช อยู่ในเขตอำเภอฉวาง จังหวัดนครศรีธรรมราช ไหลผ่าน
อำเภอฉวาง อำเภอทุ่งใหญ่ (เดิมเรียกว่าอำเภอท่ายาง) จังหวัดนครศรีธรรมราช ผ่านอำเภอพระแสง
อำเภอบ้านนาสาร อำเภอเคียนซา อำเภอพุนพิน และไหลออกสู่อาวไทยที่อำเภอเมืองสุราษฎร์ธานี เป็น
แม่น้ำสายยาวที่สุดของภาคใต้ เนื่องจากแม่น้ำตาปีมีความยาวมาก ชาวพื้นเมืองจึงเรียกชื่อเม่น้ำสายนี้
ต่างกันออกไปตามตำบลที่ไหลผ่าน เช่น เรียกว่าแม่น้ำท่าข้าม แม่น้ำบ้านดอน ประกอบกับแม่น้ำสายนี้เป็น
แม่น้ำที่ใหญ่กว่าแม่น้ำใดๆ ในภาคใต้ ท้องที่ในลุ่มแม่น้ำสายนี้เป็นพื้นที่อุดมสมบูรณ์ มีความสำคัญทั้งด้าน
การเพาะปลูกและการค้าขาย นับเป็นแม่น้ำที่สำคัญมากสายหนึ่งของประเทศไทย มีความสำคัญมาแต่
โบราณ ทั้งในแง่เกษตรกรรม การคมนาคม เป็นทางผ่านคาบสมุทรและทางลำเลียงสินค้าระหว่างอินเดีย
อาหรับ และจีน เป็นแหล่งเกิดชุมชนโบราณของภาคใต้ และยังคงมีความสำคัญมาถึงปัจจุบัน