ปลาประจำหน่วยงาน

ปลาประจำหน่วยงาน 

ปลาประจำหน่วยงาน  คลังความรู้  ข้อมูลเผยเเพร่  ข้อมูลเผยเเพร่ อื่นๆ

 2020-12-17  6,839

ปลาหลดจุด (Macrognathus siamensis (Günther, 1861) )

         เป็นปลาน้ำจืดที่อาศัยอยู่ตามแม่น้ำ ลำคลอง หนอง และบึง แพร่กระจายไปทั่วประเทศ มีถิ่นกำเนิดในประเทศไทย อินเดีย พม่า และเวียดนาม สำหรับประเทศไทยนั้น ประชาชนส่วนใหญ่รู้จักปลาหลดเป็นอย่างดีในแง่ใช้เป็นอาหารบริโภค ไม่ว่าจะใช้ประกอบอาหารในรูปของ ปลาสดตากแห้ง หรือทำเค็ม ล้วนแต่มีผู้นิยมรับประทานกันทั้งสิ้น โดยปกติจะมีซื้อขายในตลาดเป็นจำนวนมากอยู่ในระหว่างช่วงฤดูฝน ซึ่งมีน้ำหลากในแม่น้ำ ลำคลอง หนองและบึง เมื่อพ้นฤดูนี้ไปแล้วปลาหลดจะลดจำนวนลงเป็นอย่างมากจะหาซื้อยาก ราคาค่อนข้างสูงโดยมีราคาประมาณ 120-200 บาท

ชื่อไทย : ปลาหลดจุด

ชื่อท้องถิ่น : หลด , หลดจุด

ชื่อสามัญ : Peacock Eel, Spotted Spiny Eel

ชื่อวิทยาศสาตร์  : Macrognathus siamensis (Günther, 1861)

จัดอยู่ในวงศ์ : Mastacembelidae

ลักษณะทั่วไป

         เป็นปลาน้ำจืดอยู่ในวงศ์เดียวกับปลากระทิง แต่มีขนาดเล็กกว่าปลากระทิง ลำตัวยาวเรียว แบนข้าง จะงอยปากเรียวแหลม ปลายปากยื่นยาวและสามารถเคลื่อนไหวยืดหดได้ ปากเล็ก ฟันเล็กและคม ที่ปลายมีหนวดสั้นๆอยู่ 1 คู่ ปากเล็กอยู่ใต้ตา มีร่องเหงือกขนาดเล็กเปิดอยู่ใต้หัว บริเวณส่วนหัวไม่มีหนาม ลําตัวกลมรี มีสีเทาและดำ หลังสีน้ำตาล ท้องมีสีอ่อนปนเหลือง เกล็ดขนาดเล็ก มีเมือกลื่น ส่วนลำตัวค่อนไปทางหางจะแบน ครีบหลังมีหนามแหลม ครีบหลังและครีบหางไม่มีลายหรือจุด มีจุดสีดำคล้ายดวงตาที่โคนครีบหลังประมาณ 3-5 จุด ไม่มีครีบท้อง ความยาวประมาณ 15-30 เซนติเมตร

ขนาดความยาวสูงสุด : ขนาดโตเต็มที่มีความยาวประมาณ 30 เซนติเมตร

การแพร่กระจาย : แหล่งน้ำทั่วทุกภาคของประเทศไทย จังหวัดร้อยเอ็ดพบมากที่ทุ่งกุลาร้องไห้

ที่อยู่อาศัย : เป็นปลาที่อาศัยอยู่ตามพื้นหน้าดินบริเวณน้ำไหลช้าๆ หรือน้ำนิ่งซึ่งพบมากในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

อาหารธรรมชาติ : ไส้เดือน หนอน กุ้ง แมลงน้ำ ลูกปลา

ฤดูวางไข่ : ช่วงเดือนพฤษภาคมถึงเดือนสิงหาคม

ลักษณะไข่ : ไข่ปลาหลดจุดเป็นไข่ติด มีลักษณะกลมสีขาวอมเหลือง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางระหว่าง 1.40 - 1.70 มิลลิเมตร

อัตราส่วนเพศ : อัตราส่วนระหว่างเพศผู้ต่อเพศเมียในธรรมชาติเฉลี่ยเท่ากับ 1.6:1.0

ลักษณะเพศ : ปลาหลดจุดเริ่มถึงวัยเจริญพันธุ์เมื่อมีอายุประมาณ 1 ปีขึ้นไป เพศเมียมีลักษณะลำตัวอ้วนป้อมและโตกว่าเพศผู้ ลักษณะแตกต่างที่เห็นได้ชัด คือ ในปลาเพศเมียจะมีติ่งเพศ เมื่อบีบท้องแรงๆ จะมีติ่งเพศยื่นออกมา ในปลาเพศผู้ จะไม่มีลักษณะดังกล่าว ลักษณะของช่องเพศของปลาเพศเมีย เมื่อฤดูผสมพันธุ์จะมีเยื่อวุ้นปกคลุมช่องเพศ ท้องจะอูมเป่งและนิ่ม ช่องเพศและติ่งเพศจะขยายตัวมีสีแดง เรื่อๆ ส่วนเพศผู้ถ้ากดเบาๆ ตรงส่วนท้อง จะมีน้ำเชื่อสีขาวไหลออกมา

ความดกไข่ : ปลาหลดจุดเพศเมียขนาดโตเต็มที่ จะให้ไข่ได้ถึง 3,000-5,000 ฟอง

การเพาะพันธุ์

         การเพาะพันธุ์ปลาหลดจุด ใช้อัตราความเข้มข้นของฮอร์โมนสังเคราะห์ Buserelin acetate 10 – 20 ไมโครกรัม ร่วมกับยาเสริมฤทธิ์ Domperidome 10 มิลลิกรัมต่อแม่ปลา 1 กิโลกรัม ไข่ปลาหลดจุดเป็นไข่ติด มีลักษณะกลมสีขาวอมเหลือง ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางระหว่าง 1.40 – 1.70 มิลลิเมตร ฟักออกเป็นตัวภายใน 45 ชั่วโมง 30 นาที ที่อุณหภูมิน้ำ 28- 29 องศาเซลเซียส พัฒนาการของลูกปลาวัยอ่อนมีรูปร่างเหมือนตัวเต็มวัย เมื่ออายุได้ 40 วัน มีความยาวประมาณ 33.50 มิลลิเมตร

การอนุบาล

         อาหารที่เหมาะสมสำหรับการอนุบาลลูกปลาหลดจุดที่อายุ 1-14 วัน ควรให้ไรแดงจะมีการเจริญเติบโตและอัตรารอดดีที่สุด หลังจากนั้นจะให้ไรแดง หนอนแดง หรือใส้เดือนเป็นอาหาร

การเลี้ยง

         การเลี้ยงปลาหลดจุดสามารถเลี้ยงได้ทั้งในบ่อดินและบ่อซีเมนต์ หากเลี้ยงในบ่อซีเมนต์ควรมีขนาด 4 x4 เมตร ความสูงประมาณ 50 –70 เซนติเมตร ผิวบ่อฉาบให้เรียบ และทำให้ลาดเอียง ปริมาณครึ่งบ่อเพื่อให้ทรายปนดินเหนียวไว้ก้นบ่อ ใส่ผักบุ้งไว้ส่วนหนึ่งไม่ต้องมากนัก ความสูงของน้ำให้ท่วมบริเวณดินทราย ประมาณ 40 เซนติเมตร ปล่อยปลาขนาดความยาว 3–4 นิ้ว จำนวน 2,000–2,500 ตัว ควรวางโพรงไม่ไผ่หรือท่อน้ำเก่าๆ ให้ปลาได้หลบอาศัยในการเลี้ยงในบ่อดิน ต้องมีการเตรียมบ่อที่ดีเช่นเดียวกับการเลี้ยงปลาชนิดอื่น อาจมีการกันบนขอบบ่อโดยการใช้มุ้งเขียวล้อมรอบไว้ อาหารในการเลี้ยง คือ หอยเชอรี่ นำมาทุบแล้วสับให้ละเอียดนำไปวางไว้บริเวณชายพื้นรอยต่อทรายกับปูนซีเมนต์ กองไว้ให้อาหาร 2 –3 วัน เมื่อเหยื่อเริ่มเน่า ปลาหลดจะเข้ามากิน และอาจกินตั้งแต่สดๆได้ 

การทำประมงโดยทั่วไป
  การจับปลาหลด มี 3 วิธี คือ
  1. ใช้เบ็ดเล็กๆเกี่ยวเหยื่อ เช่นไส้เดือน

  2. เวลาน้ำลดใช้กระป๋องตักดินโคลน แล้วค่อยๆไล่ดินโคลนออก จนเหลือปลาหลดในกระป๋อง

  3. ตุ้มปลาหลดจะใช้ดักปลาในช่วงน้ำขึ้นโดยจะวางตุ้มในบริเวณที่เป็นน้ำท่วมระดับน้ำประมาณ 50 เซนติเมตร วางตุ้มยึดติดกับหลักไม้โดยให้ตุ้มติดกับพื้น ใช้ไส้เดือนสับใส่ในถุงแล้วนำไปใส่ไว้ในตุ้ม

  3. กรีดด้วยเหล็กที่งอปลายเหล็กให้คล้ายสระโอ มีด้ามไม้ไผ่ ยาวประมาณ 1 เมตร เมื่อกรีดลงไปในดินเลน

     จะได้ปลาหลดติดที่ปลายเหล็กที่งอคล้ายสระโอ

ราคาปลาสด : ราคากิโลกรัมละ 120-200 บาท

เอกสารอ้างอิง

เฉลิมพล เพ็ชรรัตน์ และ วรวิทย์ พรมปากดี. 2550 การเพาะพันธุ์ปลาหลดจุด. เอกสารวิชาการฉบับที่ 35.  สำนักวิจัยและพัฒนาประมงน้ำจืด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ์. 23 หน้า.

สำเนาว์ เสาวกูล และหทัยรัตน์ เสาวกูล. 2549 ชีววิทยาการขยายพันธุ์ปลาหลด กรณีศึกษาในจังหวัด  สุรินทร์  และจังหวัดบุรีรัมย์. คณะเกษตรศาสตร์และเทคโนโลยี มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีราชมงคลอีสาน   วิทยาเขตสุรินทร์ สุรินทร์. 10 หน้า

• ← เก่ากว่า
• ใหม่กว่า →